مشکلات تنفسی می تواند کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد…! در بسیاری از موارد دکتر تجویز استفاده از دستگاه سی پپ و بای پپ را میکند اما نداشتن اطلاعات کافی میتواند موجب صرفه هزینه های زیاد توسط بیمار و عدم کارایی لازم را داشته باشد. همانطور که میدانید امروزه به دلیل قیمت بالای دستگاه های بای پپ و سی پپ استقبال مردم به سمت اجاره دستگاه ها شدت یافته است. در این راستا در این مقاله به مفاهیم دستگاه بای پپ و سی پپ میپردازیم.
1- سی پپ (CPAP)
فشار مثبت پیوسته راه هوایی (سی پپ) یا Continuous Positive Airway Pressure (CPAP) یکی از مُدهای تنفسی در دستگاه های سی پپ، بای پپ و ونتیلاتور میباشد. در این مُد دستگاه یک فشار ثابت و مثبت به مریض میدهد. به عبارت دیگر دستگاه فقط به بیمار دَم میدهد و خبری از کمک در بازدم نمیباشد. از این مُد برای درمان انواع آپنه های تنفسی و خروپف استفاده میشود. کاری که دستگاه سی پپ انجام میدهد این است که در تمام زمان استفاده مسیر راه هوایی بیمار را باز نگه میدارد. مشکلی که اغلب بیماران در استفاده از این مُد دارند، تداخل بین مریض و دستگاه هنگام بازدم بیمار می باشد. تصور کنید دستگاه بطور پیوسته درحال تحویل حجم هوایی با فشار مثلا 14 سانتی متر آب به بیمار است. بیمار پس از دَم میخواهد اقدام به بازدم کند در این هنگام تداخلی بین مریض و دستگاه پیش می آید که این امر سبب احساس ناخوش آیند یا تنگی نفس برای بیمار می شود. برای بر طرف شدن این تداخل خیلی از شرکت های طراح دستگاه سی پپ آپشن هایی قرار دادند تا دستگاه هنگام بازدم مریض تا حدودا 3 سطح فشار افت کرده و اجازه بازدم را به بیمار دهد و سپس مجددا شروع به اعمال فشار مورد نظر کند. از این آپشن در هر دستگاهی با یک اسم خاصی استفاده شده است. مثلا در دستگاه های شرکت رسپیرونیکس فیلیپس با عنوان FLEX در دستگاه های RESMED با عنوان EPR و در دستگاه های شرکت های دیگر با عناوین خاص دیگری اشاره شده است. مثلا وقتی در دستگاه سی پپ فیلیپس مقدار FLEX بر روی 2 قرار گیرد دستگاه بصورت اتوماتیک هنگام باز دم مریض فشار را تا 12 سانتی متر آب تقلیل داده و مجدد هنگام دَم بیمار فشار را تا 14 سانتی متر اب افزایش میدهد.
2- اتو سی پپ (Auto-CPAP)
مُد اتو سی پپ که به اختصار به آن APAP گویند یکی از مدهای دستگاه بای پپ یا اتو سی پپ می باشد. در صورت تجویز دستگاه اتو سی پپ برای بیمار، باید دو مقدار فشار مثبت برای بیمار تعریف گردد. این مُد کاملا شبیه مُد سی پپ CPAP می باشد با این تفاوت که در مُد سی پپ اگر مثلا IPAP بر روی 12 سانتی متر آب تنظیم گردد ولی در هنگام خواب مریض نیاز به 13 سانتی متر آب فشار داشته باشد دستگاه توانایی باز نگه داشتن مسیر راه هوای بیمار را ندارد اما در دستگاه یا مُد اتو سی پپ با تعریف دو مقدار فشار مثبت یک بازه ای برای دستگاه تعریف میشود (مثلا 12 تا 15 سانتی متر آب) تا در آن محدوده تعریف شده بیمار هر مقداری که برای باز ماندن راه هوایش لازم بود دستگاه اعمال نماید و بنابراین مریض احساس راحتی بیشتری خواهد کرد و احتمال آپنه تنفسی بشدت کاهش میابد.
اتو سی پپ بی ام سی BMC مدل Remstar GII
31,000,000 توماناتو سی پپ میکومی micomme مدل C5
3- تنفس خود بخودی (S) SPONTANEOUS
مُد تنفس خود بخودی (Spontaneous) که به اختصرا به آن مُد S گویند یکی از مُدهای تنفسی دستگاه های بای پپ می باشد. در این مُد نیاز به تعریف دو فشار سطح بالا (IPAP) و سطح پایین (EPAP) را داریم. وقتی پزشک دستور تنظیم مُد S را صادر میکند قصد دارد تنفس های ارادی بیمار را حفظ و آنها را ارتقا دهد. ببینید وقتی بیمار توانایی تنفس را داشته باشد اما تفنس هایش ضعیف باشد و قابلیت تامین حجم مورد نیاز ریه اش را نداشته باشد بهتر است مُد S تجویز شود. بنابراین وقتی دستگاه بر روی مُد S تنظیم شود سنسوری درون دستگاه فعال میشود و منتظر تلاش های تنفسی بیمار میشود. در صورتی که دستگاه کوچکترین تلاش تنفسی از بیمار را حس کند آنگاه یک تنفس کامل با فشار دوسطحی IPAP و EPAP از پیش تعریف شده را اعمال میکند و سپس منتظر تلاش بعدی بیمار میماند تا تنفس بعدی را اعمال کند. بنابراین در این مُد اگر مریض تلاشی نکند دستگاه نیز هیچ تنفسی اعمال نمیکند. شاید برایتان سوال باشد که سطح حساسیت دستگاه قابل تنظیم است یا خیر؟ پاسخ مثبت است، در دستگاه های بای پپ آپشنی بنام Trigger تعبیه شده است که معمولا در 3 سطح قابل تنظیم است (در ونتیلاتور این عدد تا 9 قابل تنظیم است). هرچه عدد کمتری تنظیم گردد میزان حساسیت بیشتر است و با کوچکترین تحریک تنفسی بیمار دستگاه تنفس را اعمال میکند. نکته مهمی که در این مُد باید به آن توجه کنیم این است که در این مُد تعداد تنفس های بیمار در یک دقیقه کاملا وابسته به خود مریض است و هرچه تلاش بیشتری کند تنفس های بیشتری دریافت خواهد کرد و البته خبری از بک آپ تنفسی نیست. کمی جلوتر در باره بک آپ تنفسی نیز توضیح خواهیم داد.
4- تنفس زمانبندی شده (T) TIMED
5- مُد (ST) Spontaneous-Timed
خب بریم سر اصل مطلب و پرکاربردترین مُد تنفسی در دستگاه بای پپ. مُد ST ترکیبی از دو مد TIMED و SPONTANEOUS میباشد. در واقع این مد نقاظ ضعف دو مد T و S را بر طرف کرده است. ببینید اشکال مد T این است که اجازه تنفس خود بخودی به بیمار را نمیدهد و عملا ریه بیمار کاملا تنبل میشود ولی در عوض تعداد تنفس هایی که بیمار در یک دقیقه میگیرد از طرف دستگاه کاملا گارانتی میشود. از طرفی اشکال مد S این است که اگر به هر دلیلی مریض نتواند تلاش تنفسی کند دستگاه نیز هیچ تنفسی به بیمار نمیدهد و این برای بیمار کاملا خظرناک است. مد ST با ترکیب این دو مد هم به تلاش های تنفسی بیمار پاسخ میدهد (S) و هم درصورتی که به هر دلیل بیمار تلاشی برای تنفس نکند در زمان مناسب تنفس را اعمال میکند (T). بنابراین در مد ST ضمن عدم سرکوب تلاش تنفسی بیمار، تعداد تنفس در یک دقیقه بیمار نیز گارانتی میشود.
اتو بای پپ micomme مدل B5
بای پپ 25st هاف ریشتر مدل POINT 2
بیش تر بخوانید:
تفاوت میان بای پپ، ونتیلاتور و اکسیژن ساز
6- مُد حجمی IVAPS - AVAPS
مُد تنفسی AVAPS یا IVAPS به عنوان مُد حجمی در دستگاه بای پپ ST نام برده می شود. در این مُد علاوه بر تعریف سطح فشار بالا (IPAP)، سطح فشار پایین (EPAP) و تعداد تنفس در دقیقه (R) باید حجم را هم تعریف کرد. روند کاری دستگاه به این صورت اسن که ابتدا دستگاه منتظر تحریک تنفسی بیمار میشود اگر بیمار توانست Trigger کند تنفس اعمال میشود اگر نتوانست تنفس در زمان مشخص اعمال میشود حال اگر تنفس اعمال شده بتواند حجم تعریف شده در دستگاه را تامین کند که هیچ در غیر اینصورت دستگاه یک فشار حمایتی Pressure support علاوه بر IPAP تعریف شده اعمال کرده تا حجم مورد نظر تامین گردد.