مقدمه
سیکل تنفس انسان دو مرحله دارد. مرحله اول دَم ( ورود حجم مشخصی از هوای حاوی اکسیژن به ریه فرد) و مرحله دوم بازدم (خروج حجم مشخصی از هوای حاوی دی اکسید کربن از ریه فرد به محیط بیرون) میباشد. این دو مرحله منجر به تبادل گاز اکسیژن با دی اکسید کربن خون افراد خواهد شد. حال باتوجه به نوع بیماری، افراد ممکن است در یک مرحله یا هر دو مرحله سیکل تنفس خود با مشکل مواجه باشند. با در نظر گرفتن این موارد پزشک معالج برای بیمار تجویز دستگاه تنفسی (ونتیلاتور، بای پپ یا سی پپ) و دستگاه اکسیژن ساز می نماید. حال در این مقاله میخواهیم به تفاوت بین دستگاه های تنفسی و اکسیژن ساز بپردازیم.
فهرست مطالب
دستگاه ونتیلاتور بخرم یا اکسیژن ساز؟
اجازه بدید اول تفاوت بین دستگاه تنفسی (ونتیلاتور، بای پپ یا سی پپ) با اکسیژن ساز توضیح بدم بعد بریم سراغ بررسی انواع ونتیلاتور، بای پپ و سی پپ و متعلقات انها.
سیکل تنفس یک فرد را در نظر بگیرید. انبساط و انقباظ عضلات ریه سبب فرآیند دم و باز دم می شوند. حال اگر فرد به هر دلیلی (آپنه و …) در ورود و خروج هوا دچار مشکل شود طبق نظر پزشک معالج باید از دستگاه تنفسی (ونتیلاتور، بای پپ یا سی پپ) استفاده کند ولی اگر در ورود حجم هوا به ریه مشکلی نباشد ولی سطح اکسیژن خون پایین باشد آنگاه ممکن است علاوه بر دستگاه تنفسی به دستگاه اکسیژن ساز نیز نیاز پیدا کند. یعنی دستگاه اکسیژن ساز فقط وظیفه افزایش تعداد مولکول های اکسیژن در خون است و در تنفس ما (بالا و پایین شدن عضلات ریه) تاثیری نخواهد داشت. حال به تعریف دستگاه اکسیژن ساز و دستگاه های تنفسی بپردازیم.
خب حالا که تفاوت بین دستگاه اکسیژن ساز و دستگاه های تفسی را متوجه شدیم بریم به بررسی تخصصی انواع سی پپ و بای پپ بپردازیم. در انتها نیز جهت خرید دستگاه های پزشکی میتوانید با تیم مشاوران دلوان طب در ارتباط باشید.
بیش تر بخوانید:
دستگاه اکسیژن ساز چیست؟
هوای محیطی که تنفس می کنیم حاوی 20.9% مولکول اکسیژن و 79.1% مولکول نیتروژن میباشد. دستگاه اکسیژن ساز وظیفه تبدیل هوای محیط به هوای حاوی بیش از 90% مولکول خالص اکسیژن را دارد. بنابراین بیمارانی که سطح اکسیژن خون پایینی دارند و هوای محیط توانایی تامین اکسیژن لازم آنها را ندارد طبق نظر پزشک باید از دستگاه اکسیژن ساز استفاده نمایند. اگر قصد خرید دستگاه اکسیژن ساز را دارید حتما مقاله راهنمای خرید دستگاه اکسیژن ساز را مطالعه نمایید.
ونتیلاتور چیست ؟
دستگاه های تنفسی که به ریه مصنوعی نیز معروفند وظیفه انتقال حجم مشخصی از هوا را به کیسه های ریوی دارند. کاملترین دستگاه تنفس مصنوعی ونتیلاتور نام دارند. حال شاید بپرسید پس سی پپ و بای پپ چه وظیفه ای دارند؟ ببینید دستگاه ونتیلاتور از مُدهای تنفسی مختلفی تشکیل شده است. سی پپ، بای پپ یکی از چندین مُد تنفسی تنفسی در دستگاه های ونتیلاتور می باشند.دستگاه های سی پپ و بای پپ بدلیل خاصیت درمانی غیر تهاجمی که دارند به دستگاه های NIV معروفند. مثلا بیماری را در نظر بگیرید که بدلیل سکته مغزی هیچ تحرکی در عضلات ریه خود ندارد و تمام تنفس هایش باید توسط دستگاه ونتیلاتور داده شود در مقابل مریضی را تصور کنید که خودش قادر به تنفس خود به خودی است ولی بدلیل ابتلا به آپنه تنفسی گاهی اوقات نیاز به باز ماندن مسیر راه هوایی خود دارد. آیا هر دو بیمار باید تحت یک مُد تنفسی قرار بگیرند؟ پاسخ خیر است. خب ابتدا دستگاه های تنفسی را تعریف کنیم سپس به تفاوت بین انها بپردازیم.
دستگاه سی پپ یا مُد سی پپ چیست؟
سی پپ (CPAP) یا فشار مثبت پیوسته راه هوایی یک مُد تنفسی در دستگاه ونتیلاتور می باشد. مُد سی پپ وظیفه اعمال یک فشار ثابت و پیوسته را دارد یعنی فقط به بیمار فشار دَم (IPAP) میدهد. از این مُد برای درمان انواع آپنه های تنفسی (آپنه انسدادی، آپنه مرکزی یا آپنه ترکیبی) استفاده میگردد. چون ممکن است افراد برای مدتهای زیادی نیاز به استفاده از این مُد را داشته باشند شرکت های مهندسی پزشکی در دنیا ونتیلاتورهای خانگی ساخته اند که فقط دارای مُد سی پپ یا اتو سی پپ میباشد. بنابراین به این ونتیلاتورها دستگاه سی پپ گویند. دستگاه های سی پپ در دنیا در دو نوع سی پپ و اتو سی پپ ساخته میشوند (تفاوت بین سی پپ و اتو سی پپ). برای خرید دستگاه سی پپ نیاز به دستور پزشک الزامی میباشد. فشار دستگاه های سی پپ یا اتو سی پپ در حدود بین 4 الی 20 سانتی متر آب می باشد. اینکه برای بیمار چه عددی مناسب است بستگی به نظر پزشک معالج دارد. حداقل فشار 4 به این دلیل است ریه یک فرد سالم در حالت عادی و در انتهای بازدم حاوی حجم هوایی با فشار 4 سانتی متر آب خواهد بود.
بیش تر بخوانید:
چه کسانی باید از دستگاه سی پپ استفاده کنند؟
دستگاه بای پپ یا مُد بای پپ چیست؟
بای پپ (BIPAP) فشار مثبت دو سطحی راه هوایی یک مُد تنفسی در دستگاه ونتیلاتور است. در مُد بای پپ دستگاه علاوه بر دَم (IPAP)، هنگام باز دَم (EPAP) هم به بیمار کمک خواهد کرد. افراد مبتلا به COPD یا ALS که برای ادامه زندگی روزمره در منزل نیاز به مُد بای پپ دارند باید از دستگاه های بای پپ استفاده نمایند. دستگاه های بای پپ دارای مُد های مختلفی هستند(تفاوت بین مدهای دستگاه بای پپ) که متناسب با نیاز بیمارتان باید اقدام به خرید دستگاه بای پپ مرتبط نمایید. شرکت های تولید کننده دستگاه بای پپ در دنیا مدل های متنوعی از دستگاه بای پپ را تولید می کنند که هر کدام حاویی ترکیبی از این مُدها (S، T، ST، AVPAS، PC) میباشند. دستگاه های بای پپ علاوه بر تنوع از نظر مُد، از نظر فشاری نیز در چهار دسته (فشار 20، فشار 25، فشارب 30 و فشار 35) تقسیم بندی می شوند. دانستن این موارد در هنگام خرید دستگاه بای پپ میتواند شما را از پرداخت هزینه های اضافی و گزاف نجات دهد. شما باید متناسب با بیماری فرد و دستور پزشک دستگاه بای پپی را خریداری کنید که دارای مُد مورد نظر باشد در غیر این صورت ممکن است هزینه زیادی تقبل کرده و اصلا خیلی از آپشن های دستگاه بکاتان نیاید و یا دستگاهی خریداری کنید که قابلیت درمانی برای مریضتان را نداشته باشد. دستگاه های بای پپ در مقایسه با دستگاه های سی پپ پیچیده تر بوده و برای بیماران خاص تری استفاده می شود. تمامی دستگاه های بای پپ حاوی مُد سی پپ می باشد. بنابراین امکان تبدیل دستگاه بای پپ به سی پپ وجود دارد ولی عکس این موضوع صدق نمی کند.
بیش تر بخوانید:
چه کسانی باید از دستگاه بای پپ استفاده کنند؟
متعلقات دستگاه سی پپ و بای پپ
دستگاه های سی پپ و بای پپ (دستگاه های NIV) کاملا از نظر ظاهری و لوازم جانبی مشابه یکدیگرند. همه این دستگاه ها دارای کیف، لوله خرطومی، ماسک NIV، مخزن مرطوب ساز، آداپتور و کارت حافظه میباشند.
بیش تر بخوانید:
راهنمای خرید دستگاه سی پپ و اتو سی پپ
بیش تر بخوانید:
راهنمای خرید دستگاه بای پپ
ماسک تنفسی NIV
ماسک های VENTED که برای دستگاه های بای پ و سی پپ مورد استفاده قرار میگیرد در سه دسته بندی تولید می شود. ماسک های تمام صورت (Full Face) – ماسک های بینی (Nasal) و ماسک های بینی بالشتک دار (Nasal Pillows) علاوه بر دسته بندی از نظر شکل ظاهری ماسک های NIV از نظر ابعادی نیز در چهار دسته بندی small – medium – large – extra large تقسیم بندی میشوند. اگر نمیدانید چه ابعادی مناسب بیمار شماست میتوانید راهنمای خرید ماسک NIV را مطالعه نمایید.
مخزن مرطوب ساز (همودیفایر)
یکی از رایج ترین علل نارضایتی افراد هنگام لاستفاده از دستگاه های NIV خشک شدن دهان، بینی و مجاری تنفسی آنهاست. برای دستگاه های بای پپ و سی پپ مخزن آبی طراحی گردیده که از بروز این حادثه جلوگیری کرده و سبب احساس آرامش بیشتری در بیماران میشود.
سوالات رایج در مورد تفاوت بای پپ و سی پپ
99% دستگاه های بای پپ دارای مُد سی پپ هستند و امکان تبدیل بای پپ به سی پپ فراهم است ولی برعکس این موضوع صادق نیست.
خیر، دستگاه های سی پپ و بای پپ به دلیل درمان بصورت غیر تهاجمی (Non Invasive) به دستگاه های NIV نیز مشهورند.
سی پپ و بای پپ مُدهایی از دستگاه ونتیلاتور میباشند. اما چون بعضی از بیماران فقط به این دو مُد تنفسی برای در مان در منزل و … نیاز دارند، شرکت های مهندسی پزشکی در دنیا دستگاهی فقط با این دو مُد برای درمان غیر تهاجمی NIV این بیماران تولید نموده اند که با همان نام مُد تنفسی به عنوان نام دستگاه یاد میشود.
کارت حافظه وظیفه ثبت رویدادها و وقایع تنفسی شما در هنگام استفاده از دستگاه را دارد. این داده ها بعدا توسط پزشک مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و میتوانید از روند درمان بیماری خود آگاه شوید.
بله شما میتوانید با خرید یک ماسک آکبند شخصی از هر مُد و فشاری که پزشک برای شما تجویز کرد استفاده نمایید.
بله، در صورتی که برای مدت کوتاهی پزشک برای شما دستور استفاده از دستگاه های NIV را صادر کرده میتوانید با خرید ماسک و لوله آکبند، خود دستگاه NIV را اجاره کنید.
خیر، به هیچ وجه نباید خودسرانه از دستگاه های تنفسی در منزل استفاده نمایید. دستور و تجویز پزشک لازم است.
بیش تر بخوانید: